Wil een jonge boom tot een stabiele en stevige boom uitgroeien, dan moet hij een diep wortelstelsel en een dikke stam ontwikkelen. Vanaf daar kost de groei tijd en ondersteuning. Hij moet weerstand bieden aan milieu-invloeden, concurrentie om water, voedingsstoffen, wind en andere tegenslagen. In het bos biedt het bladerdak van de rijpere bomen beschutting aan de kleine en de jongere, kwetsbaardere bomen.
Deze grotere bomen beschermen en isoleren de jonge boom tegen felle winden en filteren het licht, zodat er net genoeg licht is en de grond niet uitdroogt. Dankzij deze bescherming kunnen de wortels aanslaan en kan de stamomtrek zich uitbreiden. In een boomgaard wordt een jonge boom aangebonden om de jongere fruitbomen te ondersteunen. Deze steun zorgt voor stabiliteit en houdt de boom rechtop en verankerd tot hij op eigen benen kan staan met een sterke stam en een stevig wortelgestel.
Deze metafoor komt even in me op als ik jongeren spreek die moeilijk in slaap komen, concentratie problemen hebben of angstig worden door zorgen. Terwijl de verhalen zich ontvouwen, hoor ik de angst over corona, bang zijn om andere te besmetten. Bang zijn dat ze andere straks dood maken omdat ze de corona doorgeven. Bang zijn als ze een kuchje hebben. Kinderen die thuis andere informatie krijgen dan op school, onderlinge strijd. De toegenomen frequentie en intensiteit van deze angst die ik bij onze kinderen zie, heeft me aan het denken gezet waarom ze zo angstig zijn en worstelen om zich geaard en veilig te voelen.
Vervelende en onverwachte gebeurtenissen dringen ons leven en dat van onze kinderen binnen op een slinkse wijze. De wereld is ingewikkeld en met de snelheid van de communicatie is het moeilijker voor ouders om hun kinderen de tijd te geven om een stevige fundering te bouwen, zodat ze zich kunnen redden wanneer de ervaringen intens worden. Vroeger konden we onze kinderen beschermen tegen gevaren die hen niet direct troffen. De isolatie en het vermogen om onze kinderen te beschermen tegen informatie of ervaringen hebben wij niet meer in de hand. Het is onvermijdelijk dat onze kinderen informatie of verkeerde informatie krijgen via allerlei kanalen, of het nu gaat om tv-nieuws, sociale netwerken, tijdschriften, kranten, leraren in de klas, of praatjes op het schoolplein.
De tolerantie tegenover bepaalde ervaringen die sommige kinderen oplopen verschilt sterk bij onze kinderen. Sommige kinderen gaan graag naar griezelfilms. Dit zijn de weerbare types die misschien geen angst tonen of uiten. In sommige opzichten zijn ze als paardenbloemen die het redden ondanks moeilijke omstandigheden. Zij zijn over het algemeen moediger en laten zich niet van hun stuk brengen door wat er op hun pad komt. Anderen doen er langer over om de wortels en de veerkracht te ontwikkelen om zich in de wereld te redden. Net als rozen kunnen zij meer moeite hebben om geworteld te raken. Deze kinderen verbergen misschien hun ogen als Dori’s moeder sterft in Finding Nemo.
Voor degenen die gevoeliger zijn, is hun verdriet duidelijk en hebben meer van ons nodig om hun gevoeligheid voor onveiligheid te verlagen. Wat het meest uitdagend is, is wanneer een roos wordt aangezien voor een paardenbloem. De uiting van hun leed kan verborgen zijn, dieper begraven in de structuur die verdere groei in de weg staat. Sommige planten groeien met een kronkel of knik, het bewijs van een vroegtijdige blootstelling aan stress.
Soms denken we dat onze verbale en intelligente kinderen meer informatie aankunnen dan waar ze emotioneel aan toe zijn. Zij tonen zich op zoveel manieren capabel, door zichzelf en hun schoolwerk onder controle te houden. We genieten en vinden het fijn dat ze zo slim zijn en zo goed over hun ideeën kunnen praten. We kunnen ons laten misleiden door het vermogen van deze kinderen meer te verwachten dan zij in feite kunnen.
Deze verbale vaardigheid is niet hetzelfde als emotionele volgroeidheid of het hebben van de basisstructuur om de intensiteit van de uitdagingen van het leven aan te kunnen. Het bewustzijn van deze kinderen ten aanzien van de wereld om hen heen kan hen zelfs eerder ertoe aanzetten hun zorgen te onderdrukken of te verbergen, hetzij omdat zij geloven dat dit van hen wordt verwacht, hetzij omdat zij niet bezorgd willen zijn over degenen van wie zij houden. Hun onderontwikkelde verwerkingsproces kan hierdoor onzichtbaar worden en aan ons bewustzijn ontsnappen. Slaapproblemen, eetproblemen, te veel afleiding – lezen, op internet spelen – kunnen de kop opsteken. Sommigen raken in een isolement. Anderen nemen hun toevlucht tot middelen of zelfverwonding (haren trekken, krabben, nagels plukken) wanneer ze worden overspoeld. Hoewel deze strategieën in eerste instantie misschien niet tot bezorgdheid leiden, is het bespreken van emoties van wezenlijk belang voor het opbouwen van de weerbaarheid.
Hoe zorgen we een basis
Wij als ouders moeten dus nagaan hoe we het beste een stevige basis kunnen leggen en onze kinderen de stabiliteit kunnen geven die ze nodig hebben wanneer de onverwachte stormen in hun leven opsteken. Hieronder volgen enkele suggesties om je in deze taak te kunnen helpen:
- Praat met je kinderen over de informatie die ze horen of zien (tijdschriften, kranten, sociale media, TV, enz.)
- Wees nieuwsgierig en onderzoek wat zij echt begrijpen.
- Wees ook eerlijk over wat je weet (feiten) en wat je doet om hun veiligheid te garanderen.
- Zorg ervoor dat je kinderen weten dat je goed voor hen zorgt; het is jouw verantwoordelijkheid om voor hen te zorgen, en jullie zijn een team in dit proces.
- Luister aandachtig en geduldig naar hun gevoelens van zijn of haar zorgen. Corrigeer ze niet en grijp niet in om ze gerust te stellen. Laat hen liever weten dat hun emoties begrijpelijk zijn en neem de tijd om hen te leren hoe ze met hun emoties kunnen omgaan:
- Ga na hoe groot de kans is dat hun angsten werkelijkheid worden.
- Stel vast wat wij in de hand hebben (ons eigen gedrag) en handel daarnaar (grenzen stellen, gezond eten, voldoende slapen, sporten, ontspanning).
- Versterk de sociale contacten
- Oefen bewust ademhalen.
- Bewegen – zorg thuis voor opdrachten met hindernissen of andere uitdagende spelletjes. Of laat ze buiten spelen of ga met ze wandelen.
- Help hen de situatie te verwerken door middel van creativiteit – tekenen, schilderen, schrijven, dansen, liedjes of verhalen verzinnen. Denk aan samen met leeftijdsgenoten dagelijkse leuke activiteiten te verzinnen die ze ook online kunnen doen als samen komen niet gaat.
Wanneer je de bovenstaande tips overweegt, denk er dan aan dat je het jonge boompje in je midden verzorgt. In tijden van stress kunnen jullie de juiste hoeveelheid zorg en aandacht geven om hun veerkracht te ondersteunen.