Wat zijn parasitaire organismen en wat kan je er tegen doen
Parasieten zijn organismen die op en in een levende gastheer leven en zich voeden via een levende gastheer. Er zijn verschillende soorten parasitaire wormen die zich bij de mens kunnen vestigen. Onder hen zijn platwormen, stekelige wormen en rondwormen.
Lees verder om meer te weten te komen over parasitaire wormen en hoe je kunt voorkomen dat je een onwetende gastheer voor deze parasieten wordt.
Het risico op parasitaire infecties is op plattelands- of ontwikkelingsgebieden groter. Het risico is groot op plaatsen waar voedsel en drinkwater besmet kunnen zijn en de sanitaire voorzieningen slecht zijn.
Welke parasitaire wormen veroorzaken vaak infecties?
Als het gaat om parasitaire infecties, zijn platwormen en rondwormen vaak de boosdoeners. Deze twee soorten parasitaire wormen komen voor in verschillende leefgebieden. Ze zijn niet altijd zichtbaar met het blote oog.
Lintworm
Een lintworm, een soort platworm, kan je krijgen door water te drinken dat besmet is met lintwormeitjes of larven. Rauw of ongebakken vlees eten is een andere manier om lintwormen te krijgen.
Lintwormen nestelen hun kop in de darmwand en blijven daar achter. Van daaruit kunnen bepaalde soorten lintwormen eitjes produceren die uitgroeien tot larven die naar andere delen van het lichaam migreren.
Een lintworm lijkt op een lang, wit lint. Ze kunnen tot 80 voet lang worden en tot 30 jaar in een mens leven.
Wormen
Wormen zijn een soort platwormen. Mensen hebben minder kans dan dieren om wormen op te lopen. Rauwe waterkers en andere zoetwaterplanten zijn de belangrijkste bronnen van de aardwormen bij de mens. Je kunt ze ook krijgen als je besmet water drinkt.
Zij maken hun thuis in jouw darmen, bloed, of weefsels. Er zijn veel verschillende soorten wormen.
Haakwormen
Haakwormen worden overgedragen via uitwerpselen en verontreinigde grond. De meest gebruikelijke manier om in contact te komen met dit type spoelworm is door op blote voeten te lopen op met wormlarven besmette grond. Ze kunnen door de huid heen dringen.
Haakwormen leven in de dunne darm, waar ze zich met een “haak” aan de darmwand hechten.
Ringwormen (draadwormen)
Ringwormen zijn kleine, vrij onschadelijke wormpjes. Ze komen vaker voor bij kinderen. Deze ringwormen leven, wanneer ze volledig gerijpt zijn, in de dikke darm en het rectum. Het vrouwtje legt eieren rond de anus, meestal ‘s nachts.
De eieren kunnen overleven op beddengoed, kleding en andere materialen. Mensen krijgen ze wanneer ze de eieren aanraken hun vingers in hun mond doen of via spullen die ze aanraken en in de mond steken. De eitjes zijn zo klein dat je ze zelfs kunt inademen als ze in de lucht terechtkomen. Ze worden gemakkelijk doorgegeven aan kinderen en verzorgers of in instellingen.
Hoewel ringworm infecties meestal onschadelijk en gemakkelijk te behandelen zijn, zijn er minder vaak gevallen van ringwormen in de appendix voorgekomen die, indien aanwezig, meestal bij kinderen en zelden bij volwassenen voorkomen. In een artikel werd geschreven dat ringwormen een zeldzame oorzaak kan zijn van een acute blindedarmontsteking.
Een ander medisch artikel schreef dat ringwormen in de weefsels van een blindedarm erg zeldzaam is en onderzoekers stellen ook dat parasitaire infecties slechts zelden acute blindedarmontsteking veroorzaken.
Deze artikelen merkten echter op dat de symptomen van een darmparasitaire infectie hetzelfde symptomen kunnen hebben als bij een acute blindedarmontsteking, hoewel blindedarmontsteking al dan niet daadwerkelijk kan voorkomen.
Trichinose wormen
Trichinose-rondwormen worden onder dieren doorgegeven. De meest voorkomende manier waarop mensen trichinose krijgen is door het eten van te weinig gebakken vlees. In dit vlees zitten geregeld de larven. De larven rijpen in je darmen. Terwijl ze zich voortplanten, kunnen deze larven zich buiten de darmen in spier- en ander weefsel verplaatsen.
Wat zijn de symptomen van een parasitaire infectie?
Het is misschien moeilijk te geloven, maar je weet niet altijd wanneer je een ongewenste gast in je hebt. Het kan zijn dat je geen symptomen hebt, of dat ze vrij mild zijn.
De symptomen van een parasitaire infectie die je zou kunnen hebben zijn
- misselijkheid
- gebrek aan eetlust
- diarree
- buikpijn
- gewichtsverlies
- algemene zwakte
Bovendien kunnen lintwormen symptomen laten zien
- knobbels of bobbels
- allergische reactie
- koorts
- neurologische problemen zoals epileptische aanvallen
Het kan weken of maanden duren vooraleer er bijkomende symptomen van een griepachtige infectie worden waargenomen. Deze kunnen omvatten:
- koorts
- vermoeidheid
Extra symptomen van haakwormen zijn onder andere:
- jeukende huiduitslag
- bloedarmoede
- vermoeidheid
Als trichinosewormen zich door de bloedbaan verplaatsen of andere weefsels of spieren binnendringen, kunnen ze dit veroorzaken:
- koorts
- zwelling van het gezicht
- spierpijn en tederheid
- hoofdpijn
- lichtgevoeligheid
- conjunctivitis
Diagnose van parasitaire infectie
Als er sprake is van ongewone symptomen, vooral als je terugkeert van een vakantie naar huis, raadpleeg dan je huisarts. Zij zullen met je bespreken wat de oorzaak van je klachten is.
Diagnostische tests zullen nodig zijn om de boosdoener te achterhalen:
- Bij een ontlastingstest wordt een ontlastingstaaltje gecontroleerd op parasieten, larven of eitjes.
- Een colonoscopie kan nuttig zijn wanneer er geen bewijs van parasieten als oorzaak van diarree in de ontlasting wordt gevonden. Ze kunnen ook helpen om andere oorzaken van je symptomen te elimineren.
- Een bloedonderzoek kan worden gebruikt om sommige soorten parasieten in het bloed op te sporen.
- De tests van de beeldvorming zoals MRI, CT aftasten, of de Röntgenstralen kunnen worden gebruikt om orgaanverwonding te ontdekken die door parasieten wordt veroorzaakt.
- Het plaatsen van duidelijke band rond de anus. De band kan onder een microscoop voor de aanwezigheid van speldenwormen of hun eieren worden onderzocht. Maar zelfs met het blote oog kunt u soms al binnen enkele uren na het in slaap vallen van een kinderanus al sporen van lintwormen rond de anus van het kind zien.
Hoe wordt een parasitaire infectie behandeld?
De belangrijkste behandeling is het voorschrijven van antiparasitaire medicatie. Deze medicatie kan parasieten doden en helpen om ze door je systeem te laten passeren.
De antiparasitaire medicatie die je ontvangt, de dosering en de duur van de behandeling zijn afhankelijk van het type parasitaire infectie dat je hebt opgelopen. Stop niet met het nemen van de medicatie in het midden van een kuur, zelfs als je je beter voelt.
In zeer ernstige gevallen waarin parasieten andere delen van het lichaam zijn binnengedrongen, kunnen extra behandelingen zoals chirurgie en andere medicijnen nodig zijn om de door de parasieten veroorzaakte extra problemen aan te pakken.
Vraag je arts of je een speciaal dieet moet volgen of voedingssupplementen moet nemen tijdens deze periode. Neem contact op met je arts zoals ik heb geadviseerd. Ga niet zelf dokteren.
Vooruitzichten van een parasitaire infectie
De meeste mensen reageren goed op de behandeling en voelen zich binnen enkele weken beter. In de meeste gevallen kan een volledig herstel worden verwacht.
Het kan langer duren om te herstellen:
- een ernstig geval
- aangetast immuunsysteem
- een naast elkaar bestaande gezondheidsprobleem
Hoe voorkomt je een parasitaire infectie?
De volgende tips kunnen vaak helpen om parasitaire worminfecties te voorkomen:
- Eet nooit rauw of ongekookt vlees, vis of gevogelte.
- Vermijd kruisbesmetting tijdens de bereiding van voedsel door vlees gescheiden te houden van ander voedsel.
- Ontsmet alle snijplanken, gebruiksvoorwerpen en werkbladen waarin rauw vlees heeft gelegen, door ze te ontsmetten.
- Eet geen waterkers of andere zoetwaterplanten rauw.
- Loop niet op blote voeten op plaatsen waar de grond verontreinigd kan zijn door uitwerpselen.
- Ruim dierlijk afval op.
Zorg er ook voor dat je je handen op deze momenten goed schoonmaakt met water en zeep:
- voor het eten
- voor de voedselbereiding
- na het aanraken van rauw vlees
- na gebruik van het toilet
- na het verschonen van een luier of de zorg voor iemand die ziek is…
- na het aanraken van een dier of dierlijk afval
Het is moeilijker om een parasitaire worminfectie te voorkomen als je naar het buitenland gaat, vooral in regio’s waar hygiëne een probleem is. Dan moet je vooral extra waakzaam zijn.
Als je op reis bent, moet je in je achterhoofd houden:
- Wees je bewust van hoe je voedsel wordt bereid.
- Drink alleen gebotteld water.
- Neem ontsmettingsmiddelen voor je handen mee. Zeep en water is het beste, maar als je geen toegang hebt tot zeep en stromend water. Zijn er ook pompjes die ontsmettingsgel hebben, dit is heel handig als er geen zeep en water in de buurt is. Als het maar kan helpen om parasitaire worminfecties te voorkomen.
Andere weetjes over parasieten
Parasieten verdeelt men in drie groepen: protozoën, wormen en geleedpotigen. Een parasiet is een levensvorm die zich ten koste van een ander organisme (de gastheer) in stand houdt en vermenigvuldigt. Het vakgebied dat zich bezighoudt met parasieten is de parasitologie.
Een parasiet kan in het gastorganisme leven, in zo’n geval spreekt men van een endoparasiet, of buiten het lichaam van het gastorganisme; een ectoparasiet. De schade aan de gastheer is niet zo groot dat deze aan de relatie ten onder gaat; in dit laatste geval spreken we van een parasitoïde.
Parasitisme is een van de vormen van symbiose; hoewel dit laatste woord ook wel selectief voor vormen van samenleving wordt gebruikt die niet ten koste van een van de partners gaan. Parasieten kunnen van groot tot heel klein zijn. In volgorde van afnemende grootte: dier of plant, insect, schimmel, bacterie, bacteriofaag, prion, springend gen.
Veel parasieten zijn beschreven bij zowel de mens, dier en plant. In onderstaand schema zijn e parasieten per categorieën ingedeeld. Dit kan op taxonomische gronden (eencelligen – protozoa – of meercelligen), op aard van het parasitisme (bloedparasieten, darmparasieten, huidparasieten) of op grond van de gastheer (medische parasitologie, veterinaire parasitologie). Hier volgt een kort en niet volledig overzicht van humane parasieten.
Nederlandse naam met tussen haakjes de ziekte / aandoening
Eencellig
- Amoebe (amoebiasis)
- Giardia (giardiasis)
- Toxoplasma gondii (toxoplasmose)
Luis
- Hoofdluis (hevige jeuk)
- Kleerluis (jeukende bultjes)
- Schaamluis (jeukende bultjes)
Made
- Made (Myiasis)
Mug
- Gele koortsmug (gele koorts)
- Tijgermug (dengue, microcefalie)
- Malariamug (malaria)
Mijt
- Oogstmijt/chigger (jeukende, rode bultjes)
- Schurftmijt (scabiës)
- Haarfollikelmijt (weinig klachten)
Teek
- Hyalomma (Krim-Congo koorts)
- Schapenteek (Ziekte van Lyme)
Vlieg
- Tseetseevlieg (Afrikaanse slaapziekte)
- Zandvlieg (viscerale leishmaniasis en Kala Azar)
Vlo
- Zandvlo / chiggervlo (Tungiasis = parasitaire huidziekte)
- Hondenvlo (jeuk, lintwormen)
- Kattenvlo (jeuk, lintwormen)
- Mensenvlo (jeukbulten, blaren)
- Pestvlo (pest)
Wants
- Bedwants (jeukbultjes, Ziekte van Chagas)
Wormen
- Aarsmade (jeuk bij anus)
- Draadworm (lymfatische filariasis)
- Guineaworm (dracunculiasis)
- Hondenspoelworm (allergische reacties)
- Kattenspoelworm (allergische reacties)
- Leverbot (leverbotziekte = istomatose of fasciolosis)
- Lintworm (vage buikpijn)
- Mijnworm (jeuk, huiduitslag, hoesten, piepende adem)
- Platworm (schistosomiasis / bilharziasis)
- Rondworm (trichinose)
- Runderlintworm (vage buikklachten)
- Spoelworm (ascariasis)
- Varkenslintworm (vage buikklachten)
- Vislintworm (bloedarmoede)
- Zweepworm (trichuriasis)
