Niet ieder hoogbegaafd kind is een Mozart, daar begint vaak de ellende
De meeste ouders kennen hun kind het beste. Ze kunnen goed aangeven wat de sterke en zwakke kanten van hun kind zijn. Daarom hebben ouders het vaak wel door als hun kind hoogbegaafd is, terwijl dit door anderen niet gelijk opgemerkt wordt.
Wanneer dan uit onderzoek blijkt dat een kind inderdaad hoogbegaafd is, dan is het heel belangrijk dat het kind naar behoefte gestimuleerd wordt. Als ouders kun je het leergedrag van je kind stimuleren en ondersteunen. Het is fijn wanneer een kind goed kan leren en een goede algemene ontwikkeling heeft. Hoogbegaafde kinderen willen ook graag geholpen worden door hun ouders of school. Het is belangrijk aandacht te hebben voor de behoeften van het kind. Vaak weten ze zelf wat ze nodig hebben. Al is het dan wel belangrijk dat ze zich gezien en gehoord voelen. Anders zullen ze dit steeds minder zonder hulp kunnen aangeven.
Is mijn kind Hoogbegaafd?
Het is niet altijd even duidelijk of je eigen kind werkelijk hoogbegaafd is. Als ouders vind je in beginsel je eigen kind gewoon ‘normaal’. Er zijn veel aannames over hoe een hoogbegaafd kind zich zou moeten gedragen en zelfs over hoe ze er uit zien. Door deze aannames is er nog steeds veel onbegrip bij leerkrachten en docenten.
Het kind voelt zich niet gezien, gehoord en gaat zich terugtrekken uit de groep, druk worden, of vervelend gedrag vertonen. De leerkracht/docent beoordeelt het gedrag als zijnde ADHD of ASS, zonder zich af te vragen waarom het kind dit gedrag vertoont, of te checken of de ouder dit gedrag herkent.
Het kind wordt gelabeld en in een hokje geduwd. Je kunt als docent en ouders pas verandering in het gedrag verwachten als je weet wat er in het hoofd van het hoogbegaafde kind omgaat. En als het kind al ander gedrag is gaan vertonen, dan is een testresultaat waaruit hoogbegaafdheid blijkt niet de oplossing, dan begint het echte werk pas. Deze kinderen hebben al veel meegemaakt, waardoor ze wantrouwend zijn. En als school het kind vervolgens afrekent op de slechte cijfers die het behaalt, dan wordt het moeilijk het tijd te keren. Het is van belang dat ouders en school samenwerken om het kind vertrouwen en een gevoel van competentie te geven.
Het is een kleine groep kinderen, die hoog scoren in het onderwijssysteem. Het grotere deel van de hoogbegaafden kan dit in een schoolse setting helemaal niet tot uiting brengen. Soms zijn ze het vertrouwen zo kwijt, dat het zelfs op een intelligentietest er niet meer uit komt.
Te weinig uitdaging voor een hoogbegaafde
Wat weinig docenten zich realiseren is dat ”vervelend” gedrag vaak voortkomt uit te weinig uitdaging. Een kind in groep 4, dat al rekent op het niveau van eind groep 5 of hoger, ervaart in de rekenles weinig uitdaging en raakt hierdoor zijn motivatie kwijt. Creatief als hij is, gaat hij op een andere manier uitdaging zoeken. Dit kan storend gedrag zijn. De docent gaat dan sturen op het gedrag zelf, terwijl het aanbieden van uitdagende leerstof wordt vergeten. Terwijl dat een veel effectievere oplossing is. Het gedrag wordt dan vanzelf minder.
Daarnaast zijn deze kinderen ook niet altijd overal even goed in. En leren zij vaak op de basisschool helemaal niet hoe ze iets uit hun hoofd kunnen leren. Terwijl er op de middelbare school vanuit gegaan wordt dat kinderen dit op de basisschool al leren. Dit geldt ook voor plannen en organiseren.
Middelbare school
Op de basisschool hebben deze kinderen nergens echt moeite voor hoeven doen. Als ze op de middelbare school terecht komen en als het niveau wel aansluit bij hun mogelijkheden, komen ze in de problemen. Dan moeten ze zich opeens wel inspannen. Veel hoogbegaafde kinderen hebben ervaren en geleerd op de basisschool dat alles ze (zeer) gemakkelijk afgaat. Hierdoor hebben deze kinderen geen goede leerstrategieën ontwikkeld en daardoor haken ze af bij moeilijke opdrachten.
Al die jaren hebben ze het veel te makkelijk gehad op de basisschool. Het resultaat is dan dat ze geen huiswerk maken en niet leren voor toetsen, want ’toen deed ik dat ook niet en ik weet niet wat ik moet doen, dus laat maar zitten’. Dit soort kinderen zal uiteindelijk afstromen naar een lager niveau of zelfs dropout worden. Terwijl ze het niveau makkelijk kunnen halen als ze hadden geleerd hoe ze zich kunnen inspannen om te leren leren vanuit hun denken. Dit fenomeen noemt men ook wel onderpresteren.
Uitdagend leerklimaat
Als ouder ben je verantwoordelijk voor de ontwikkeling van je kind en zul je je moeten inspannen om je kind een uitdagend leerklimaat aan te bieden, zodat je kind gemotiveerd blijft en zijn talenten kan ontwikkelen. Het bieden van een uitdagend leerklimaat voor hoogbegaafden betekent niet dat je ze zomaar een klas over moet laten slaan of alvast verder moet laten werken in leerboeken. Een aangepast leerplan voor het kind, met een goede onderbouwing en begeleiding is vele malen belangrijker. En als ouder is het je taak er op toe te zien dat de school jouw kind passend onderwijs biedt. Al weten wij dat dit vaak met veel verzet gaat vanuit school. Blijf vechten voor je kind.
Als ouder kun je zelf ook veel doen om je kind te helpen. Je kunt je kind buiten school ook uitdagen, in hobbies, met materialen, muziekles. Prikkel ze en ga in gesprek, behandel ze als volwaardige gesprekspartner. Neem ze serieus.
Een aantal tips
- Daag je kind uit met hogere orde denk opdrachten (taxonomie van Bloom)
- Zorg voor een beetje frustratie tijdens het leren. Het moet niet té moeilijk, maar te makkelijk zorgt juist voor faalangst
- Geef complimenten op het proces en niet op resultaat. Benoem de moeite die ze hebben gedaan om iets te leren.
Ondersteunen en begeleiden
Het is belangrijk om je kind ondersteuning en begeleiding te bieden. Voel je niet schuldig als je kind weerstand biedt, of gefrustreerd raakt. Het is een proces, een natuurlijke ontwikkeling.
Vertrouw erop dat je als ouder weet wat je kind wel of nog niet aankan. Deze kinderen zijn slim genoeg om je grenzen te beproeven. Dat is onderdeel van de ontwikkeling van ieder kind.
Op scholen wordt niet altijd de gepaste ondersteuning geboden. Ga met school in gesprek hierover en zoek zelf hulp voor je kind, als dit nodig is. Als je met de school en eventuele externe begeleiding samen kunt werken, geef je je kind een optimale basis om op te groeien tot een zelfbewuste wereldburger.