Is het intuïtief of instinctief

Deze vraag wordt al eeuwen onderzocht en de vraag is of het met ons bewustzijn biologisch verklaarbaar is. Met bewustzijn wordt zowel het bewuste als het onderbewuste bedoeld. Wie geïnteresseerd is in de uitgebreide beschrijving van de (wetenschappelijke) werking van de hersenen en het onderbewuste wil lezen, kan de boeken van de filosoof Dennett lezen. Een iets mindere op hardware gerichte onderzoeker is de Nobelprijs winnaar Daniel Kahneman. Hij beschrijft de werking van de hersenen, alsof ze uit 2 systemen bestaan: een snelle en een langzame.

Systeem 1: is snel, kost weinig moeite en energie, maar is niet zo precies.
Systeem 2 is daarin tegen langzaam, precies en overpeinzend maar kost veel energie.

Bij systeem 1 is dan ook gemakkelijk om deze om de tuin te leiden dan systeem 2. In zijn onderzoek toont hij aan dat iedereen graag systeem 1 gebruikt, ook in de complexe materie. In de volksmond noemen ze dat: beslissen op een onderbuik gevoel. Er zijn structuren in de hersenen aan te wijzen die betrokken zijn bij deze onderbuik gevoelens, empathie en andere vergelijkbare gevoelens.

Is daarmee bewezen dat intuïtie volledig biologisch is? Denk het niet, het beschreven systeem werkt het best voor die zaken waar iemand zich in thuis voelt. Deze voorspellingen zijn gedaan op basis van kennis, kunde en training. Zaken die wijzen op een instinctieve manier van voorspellen. Intuïtieve voorbeelden zoals mensen die een slecht voorgevoel hadden over een vliegreis of een bootreis en wat later bleek te kloppen worden hier niet mee verklaard. Er is een verhaal van een autocoureur die voor een bocht besloot te remmen en zo (bleek na de bocht) een ongeluk voorkwam. In dit geval was de coureur getraind op zijn auto en de baan en was er waarschijnlijk extra drukte vanwege de crash na de bocht. Dit verklaart echter de slechte voorgevoelens in de andere zaken niet. Voor mij is dat het verschil tussen instinct en intuïtie.

Instinct is dus trainbaar door kennis en kunde, maar is intuïtie dat ook? Intuïtie komt op een subtiele en verfijnde manier ook binnen via het onderbewuste. Goede intuïtie begint dan ook met leren luisteren; je begint ook geen diepzinnig gesprek op de dansvloer van een disco.

Deze oefeningen kunnen je hierbij helpen:

1. Doe alles met je volledige aandacht, luisteren naar je lichaam leidt tot een betere contact met je onderbewuste.
2. Leer intuïtie herkennen, omdat je onderbewuste een soort donkere kelder met emoties, instinct en vooroordelen is. Daarom moet je de juiste signalen leren herkennen, zoals de oude Grieken zeiden: ”Gnothi Seauton” oftewel ”Ken u zelve”.
3. Train je intuïtie verder: Als je eenmaal door hebt wat je eigen gedachten zijn, kun je proberen meer signalen binnen te krijgen. Het kan frustrerend werken: hoe harder je probeert, hoe moeilijker het is. Dus ook hier weer: stel je open en laat het los of gaan. Stel je open voor alle signalen (lichaam, handelingen, houding, gebaren, taal) als je met iemand in gesprek bent, bijvoorbeeld als je in de bus zit of waar dan ook. Op deze manier leer je beter te luisteren en observeren, denk erom niet gaan oordelen.
4. Als je het handig vindt is een schrijfboekje een ook een idee, om je bevindingen te noteren. Begin klein en breidt het langzaam uit. Ook hier geldt, leg jezelf geen druk op.