Emotie of gevoel wat is het verschil

Bij veel mindfulness therapieën, coaching of coaching richt men zich op het anders leren omgaan met je emotionele problemen. Er blijkt dat over emoties of gevoelens veel misverstanden zijn, daarom gaan we kijken of het je emotie of gevoel is en wat is het verschil tussen is.

Gevoel of emotie

De woorden die mensen bij het gevoel en emotie gebruiken, worden nog wel eens door elkaar gebruikt, hoewel dat volgens sommige onderzoekers weer tegen gesproken wordt.
Het woord gevoel heeft zoveel betekenissen die tot vele verwarring kunnen leiden. Het wordt zowel gebruikt voor fysieke gewaarwordingen als warm, koud, hongerig, vermoeid, enzovoort, als voor emotionele gewaarwordingen als angst, woede en verdriet.  Met het woord gevoel wordt vaak een mening of een vermoeden weergegeven zoals: ‘ik voel me eenzaam’ of ‘ik voel dat zij niet te vertrouwen is’.

Een gangbare blik op emoties is dat je ze kunt indelen in drie onderdelen: de pre-emoties, de basisemoties en de cognitieve emoties.

Een pre-emotie is de allereerste bliksemsnelle emotionele reactie die zich in milliseconden tot uiting komt. Schrik, verbazing of walging zijn daar voorbeelden van. Bijvoorbeeld: je steekt de straat over, je ziet of hoort iets met een hoge snelheid aankomen en zonder dat je hoeft na te denken spring je in twee stappen op het trottoir.

De basisemoties ontstaan daarna en bestaan dan uit: blijheid, angst, boosheid en verdriet. Deze gevoelens kun je in meer of mindere mate hebben of ervaren. Een beetje bang zijn noemen we spanning en hevige angst noemen we paniek. Boos zijn kan variëren van milde irritatie tot enrome woede en bedroefdheid omvat verdriet en somberheid.
Bij het opkomen van de basisemoties is ook ‘het denken’ een mee gaan spelen. Als je daar bij stilstaat, kun je je bewust worden van gedachten die samenhangen met het gevoel. Je weet bijvoorbeeld dat je bang bent omdat na de schrik automatisch de gedachte opkwam: ik word aangereden!

De cognitieve emoties, onder andere jaloezie, schaamte, afgunst, wrok en verach-ting, ontstaan als je brein nog meer tijd gekregen heeft om de informatie nauwkeuri-ger te verwerken. Er is dan een gedetailleerdere beoordeling van de situatie.
In het voorbeeld over schrikken in het verkeer kan na de angst boosheid en schaamte opkomen. Een aaneenschakeling van boze gedachten gaat door je hoofd zoals: Kan die vent niet beter opletten. Je mag hier maar 50 rijden! Wat een …, enzovoort. Het gevoel schaamte komt op met het besef: ik heb zelf ook niet goed opgelet. Wat stom van mij. Cognitieve emoties zijn complex. Persoonlijke overtuigingen die ontstaan zijn in eerdere soortgelijke ervaringen spelen hierin een belangrijke rol.

In ons taalgebruik zijn we gewend te praten over gevoelens alsof het vaststaande feiten zijn. Maar het zijn eigenlijk processen die volgens vaste patronen verlopen. We kunnen dus beter spreken over een emotioneel reactiepatroon dat uit verschil-lende onderdelen bestaat: om te beginnen is er een aanleiding die bliksemsnel en onbewust wordt ingeschat op basis van onze biologie en eerdere ervaringen. In een fractie van een seconde komt dan een eerste reactie op gang: reflexmatig gedrag, de basis- en cognitieve emoties plus de lichamelijke reacties en gedachten, gevolgd door maatregelen in de vorm van nog meer gedrag en gedachten om de situatie te ‘handelen’.

 

Inzichten over gevoelens

• Gevoelens horen bij het leven. Ze zijn in ons zenuwstelsel ingebouwd en onvermijdelijk.
• We kunnen niet precies controleren wat we wanneer, waar en op welke manier voelen (of denken). Ons lichaam en onze geest reageren groten-deels autonoom, vaak voordat en zonder dat we ons dat bewust zijn.
• Onaangename gevoelens proberen te controleren of te vermijden is meestal zinloos. Vaak maak je het daardoor juist erger.
• Gevoelens, ook de meest heftige, komen en gaan. Ze hebben een begin, een midden en een einde.
• Ons brein geeft soms vals alarm. We reageren dan net als een rookmelder die af gaat, zowel bij rook van een sigaret als bij rook van een echte brand.
• Met mindfullness, meditatie of yoga reageren op gevoelens is een geleidelijk proces van de aandacht er op richten en de lichamelijke gewaarwordingen toelaten. Je leert vriendschap te sluiten met je emoties.
• Je vooruitgang in het omgaan met gevoelens meet je af aan de mate van acceptatie en niet aan heftigheid van gevoelens en hoe vaak je ze hebt.

Wil je meer weten of hulp, neem gerust contact met mij op.