Crisis in de GGZ
Een maand geleden zag ik op een reisinformatiebord van de NS dat er op drie trajecten vertragingen waren door aanrijdingen met personen. Ik schrok en dacht, dat kan geen toeval zijn. Vorige week werd mijn vrees bevestigd via een bericht van een collega op Linkedin. Ze deelde een rapport van het CBS: het aantal zelfdodingen in Nederland is ten opzichte van 2016 opnieuw gestegen. 2016 waren er 1894 mensen die zichzelf van het leven beroofden. In 2017 waren dat er 1917! Laat dit even goed op je inwerken. Dan dringt het tot je door dat dit behoorlijk wat mensen zijn en dat dit een nijpend probleem is geworden.
Als we de statistieken wat nader onder de loep nemen, dan valt op dat de stijging van zelfdoding zich bij de volgende leeftijdsgroepen heeft voorgedaan (van hoog naar laag): adolescenten van 10 tot 20 jaar, volwassenen van 20 tot 30 jaar, 40 tot 50 jaar en 50 tot 60 jaar. In het bijzonder de stijging onder jonge adolescenten van 10 tot 20 jaar valt op: er is bijna sprake van een verdubbeling! En merk op dat dit de geregistreerde mensen zijn waarvan het CBS betrouwbaar heeft kunnen vaststellen dat het om zelfdoding gaat. We weten inmiddels dat dit vaak nog een onderschatting is van het werkelijke aantal zelfdodingen. Het probleem is naar alle waarschijnlijkheid nog omvangrijker.
Omdat het CBS als taak heeft om koude getallen te verzamelen en zich zoveel mogelijk afzijdig houdt van ‘compromitterende en pijnlijke verklaringen’, voorzie ik graag in deze kennisleemte. Het antwoord ligt namelijk voor de hand. We worden er inmiddels in ons dagelijks leven regelmatig mee geconfronteerd. Via radio, televisie, internet, maar ook via directe observatie. De ‘verwarde man’ is een terugkerend thema in menig stad of dorp en haalt meer dan ooit tevoren de media. Het zorgstelsel kraakt en piept op zijn grondvesten: de Geestelijke Gezondheidszorg bevindt zich in een diepe crisis. En deze crisis is mijns inziens duidelijk terug te voeren naar politieke beslissingen als forse bezuinigingsmaatregelen, de transitie van de jeugdzorg naar de gemeenten en de ‘onechte’ marktwerking. Alle drie de factoren hebben vandaag de dag structureel desastreuze gevolgen voor de psychisch kwetsbare mensen in onze samenleving.
De nieuwe jeugdwet en de transitie van de jeugdzorg naar de gemeenten (2015) is een regelrecht fiasco gebleken. Gemeenten waren er niet op voorbereid, hun budgetten waren/zijn ontoereikend, met als gevolg dat ze de handen op de knip houden. Het eigen risico en de zorgpremie stijgen nog steeds. De samenwerking tussen de gemeenten, zorgverleners en zorgverzekeraars verloopt alles behalve vlekkeloos. En de zorgverzekeraar vergoedt steeds minder hulp aan de mensen, houdt de hand op de knip en belast tegelijkertijd de zorgverlener met onnodige bureaucratische rompslomp waardoor de privacy en de behandelrelatie onder druk komen te staan. Zorgmijding stijgt tot zorgelijke proporties. Verwijzing naar specialistische hulp wordt tegengehouden (en soms actief tegengewerkt), met het argument dat het ‘te duur’ is èn wel in de basis-GGZ terecht kan. Zorgverleners voelen zich gestrest, machteloos en gefrustreerd door het gebrek aan samenwerking en transparante communicatie binnen het geheel en kunnen daardoor gemakkelijk op de rand van een burnout balanceren. Ik zie veel goede zorgverleners met pijn in het hart de GGZ verlaten, waardoor de druk op de nog werkzame zorgverleners toeneemt en burnout op de loer ligt. En dan hebben we het nog niet over de mensen die al opgebrand zijn geraakt. Met de huisarts idem dito: steeds meer geestelijke hulp komt in de basis GGZ terecht en de huisartsen klaagde voor de crisis al dat ze het zo rustig hadden…
Jongeren en adolescenten zijn de wanhoop nabij
Welnu, het onvermijdelijke gevolg: torenhoge wachttijden voor zowel basis- als specialistische GGZ. Zes maanden wachten voor de behandeling van een depressie of angststoornis in de basis GGZ. 12 maanden wachten met een depressie (met suïcidegevaar) in combinatie met een forse persoonlijkheidsstoornis (bijv. borderline) in de gespecialiseerde GGZ. Ik neem u echt niet in de maling! Het is aan de orde van de dag. Jongeren en adolescenten die de wanhoop nabij zijn, zich volkomen kwetsbaar voelen, het helemaal niet meer zien zitten en hun bed amper meer uit kunnen komen. Vervolgens als zorgverzekeraar, gemeente of GGZ-instelling de mensen vriendelijk doch dringend (lees: zakelijk) verzoeken om geduldig de behandeling af te wachten. Want na de intake duurt het spijtig genoeg nog tien maanden voor de behandeling kan aanvangen (waren we dat vergeten te zeggen? Oef, dat is even slikken dus).
Stigmatisering op ongekende schaal dus: de tweede ziekte is nog lang niet voorbij. De jeugd heeft de toekomst, luidde het spreekwoord toch? De realiteit laat een ander beeld zien. Kinderpsychiaters hebben het al over een ‘verloren generatie’. Vanuit de schematherapie is hier een passende benaming voor: ‘emotionele verwaarlozing’: het onthouden van emotionele warmte, verzorging, empathie, bescherming en leiding. Verwaarlozen we onze jeugd? Ik denk van wel. Komt gelijk de vraag: wanneer is het genoeg?
Ik hoop dat het je inmiddels duidelijker is geworden dat het een puinhoop is in de GGZ: de feiten liegen er niet om. Het is vijf voor twaalf als je het mij vraagt. De ‘onechte’ marktwerking heeft onherstelbare schade aangericht. Winstbejag hoort niet thuis in een zorgstelsel. Geld is een te groot pressiemiddel geworden. Het vormt geen antwoord op de schreeuw om hulp. Menselijkheid, compassie en mededogen hebben plaats gemaakt voor zakelijkheid, kostenbeheersing en winstbejag. Daarom kan ik maar al te goed begrijpen dat steeds meer kwetsbare mensen die zich in zo’n stormachtige periode van hun leven zo beroerd, eenzaam en gevangen in het systeem voelen, nog maar één uitweg zien. Buitengewoon triest als je het mij vraagt. Ik blijf me hardvochtig inzetten voor hulp aan deze mensen.
“The night is darkest just before the dawn (Christopher Nolan, The dark knight)”
Heb je gedachten aan zelfmoord, praat erover. 113online biedt laagdrempelig hulpaanbod met online en telefonische hulpverlening door professionals. Mensen met suïcidale gedachten en hun naasten kunnen hier 24/7 anoniem gebruik van maken. Daarnaast kun je ook in therapie via telefoon, chat of mail met een vaste psycholoog.
Ik stel je voor aan
Mitch Schuring (34) is psycholoog en schematherapeut. Hij is geboren in Arnhem en ervaringsdeskundige op het gebied van burn-out, angst en paniek. Hij heeft een eigen praktijk bij Sonsbeek te Arnhem en behandelt mensen vanuit heel Nederland. Zijn specialisaties zijn: burn-out, angst/paniek, ADHD, verslaving en problemen in het persoonlijk functioneren. Cliënten omschrijven hem als vriendelijk, geduldig, open en sensitief. Verder houdt hij van dieren/natuur, gaat hij graag vissen en heeft hij een hekel aan ‘afstandelijke’ hulpverleners en onrechtvaardigheid. Behandelvormen die zijn voorkeur hebben zijn schematherapie, cognitieve gedragstherapie, positieve psychologie, EMDR en CRA.
Mitch is te volgen via:
1 Laat een reactie achter
De vinger op de zere plek.